KOMINEK
 

 

 

kominek

Na przestrzeni tysiącleci, sposób wykorzystywania ognia przez człowieka uległ wielu wyrafinowanym zmianom. Wciąż, jednak, romantyczny ustrój człowieka dopomina się obcowania z ogniem w jego czystej postaci. 
Także, Homo hortensis (człowiek ogrodowy) chętnie powraca do jego naturalnej, prymitywnej formy - do ogniska. Nie znaczy to, że w warunkach ogrodowych obędziemy się bez "piękna" w postaci kamiennego wybrukowania miejsca pod ognisko, wymurowania z cegieł dla potrzeb grilowania, czy w końcu, kominka ogrodowego.  Wybudowanie, tego ostatniego, chcę tutaj opisać. 

Miejsce  
Nasz kominek powinien pełnić nie tylko funkcje praktyczne. Do nich zaliczymy zabezpieczenie ognia przed niekontrolowanym rozprzestrzenieniem się. Ważnym jest skanalizowanie dymu, który ładny jest tylko w oglądaniu z daleka. Gdy wiatr nawiewa go do oczu, jest źle widziany. Funkcjami mało związanymi z ogniem są cechy dekoracyjne kominka. Nasz wytwór powinien być ładny. Gdy będzie się nam podobał, wpłynie na nasze samopoczucie jako właściciela ogrodu i wniesie wiarę w siebie jako w wykonawcę. Jeżeli ustaliliśmy, ze ma być ładny to możemy go wykorzystać do dekoracji najważniejszego miejsca w naszym ogrodzie - miejsca wypoczynku. Charakter tego miejsca powinien wpływać na wystrój naszego kominka. Starajmy się aby jego forma nie kolidowała z otoczeniem pamiętając, że "proste" jest piękne. Z uwagi na kształt i wymiary, dobrze, jeżeli będzie oparty o ścianę jakiegoś budynku. 

Wymiary
Aby zastanowić się nad wielkością całego urządzenia a w tym poszczególnych elementów musimy ustalić do czego ma on służyć. Chcielibyśmy aby umożliwił on nam oglądanie ognia, ogrzewanie się w jego cieple i ewentualne smażenie kiełbasek na patykach albo na specjalnym ruszcie.   Z tych pierwszych funkcji wynika, że komora spalania, a właściwie jej portal, powinien być możliwie szeroki. Musi umożliwić siedzenie przed nim, obok siebie, kilku osób. W każdym przypadku nie powinien być mniejszy niż 70 cm i nie może być też dowolnie duży. Ważne są tu zależności między wymiarami światła paleniska, będziemy nazywali to portalem, a gardzielą i kanałem dymowym. Nie przestrzeganie tych zależności zaowocuje dymieniem kominka czyli  "włażeniem dymu w oczy" osób zgromadzonych przed kominkiem. Dla kominka ogrodowego można przyjąć poniższe wymiary.

gardziel (G) : portal (P) = 1:10 
kanał dymowy (D) : portal = 1:12
głębokość gardzieli (HG) = 25-30 cm

Wymiary konstrukcji przedstawionej na zdjęciu i rysunkach:
wysokość kominka: 450 cm
podstawa kominka: szerokość 125 cm, "głębokość" 90 cm
wymiary portalu:  szerokość 75 cm, wysokość 70 cm
daszek: szerokość 170 cm, "głębokość" 130 cm.

Fundament.
 U podstaw konstrukcji leży fundament. Wiążemy go ze ścianą za pomocą kilku prętów  zbrojeniowych przeprowadzonych przez ową ścianę i zagiętych z przeciwległej strony w wybitych w murze kanałach. Pręty ułożone są w wykopie, który - o ile grunt jest mało spoisty - szalujemy deskami. Wykop zalewamy do poziomu ok. 10-15 cm (w szalunku) powyżej gruntu, betonem o parametrach ogólnie w takich wypadkach stosowanych. W tak utworzonej prostokątnej przestrzeni, wylewamy płytę grubości ok. 50mm. 

Palenisko. 
Po dwóch tygodniach możemy przystąpić do najbardziej odpowiedzialnej czynności. Jest nią budowa ścian komory paleniska - z kamienia. Ścianę budujemy ułatwiając sobie szalunkiem drewnianym, jedno lub dwustronnym. Można też układać kamienie pojedynczymi warstwami, oczekując na związanie niższej warstwy. Szczególna uwagę zwracamy na estetykę wykonania łuku portalu.  Na tej wysokości, na obwodzie komory paleniskowej, zalewamy rodzaj wieńca z prętem zbrojeniowym. Powinien on być zakotwiczony po przeciwległej stronie ściany wspierającej kominek. Takie stężenia zakładamy jeszcze dwukrotnie w wyższych partiach naszej konstrukcji. Wykonując sklepienie komory spalania, pamiętajmy aby tylna jej ściana, w górnej części była nachylona do jej wnętrza. Boczne ściany na tej wysokości powinny być ustawione nieco ukośnie.Sklepienie paleniska możemy wykonać z kilku złomowanych płyt chodnikowych, tworząc z nich rodzaj piramidy ustawionych na ścianach komory. Po oszalowaniu przestrzeni, która będzie pełniła rolę gardzieli, całość zalewamy betonem. Gardziel może mieć kształt wydłużonego prostokąta i dobrze będzie jeżeli będzie przebiegała wzdłuż sklepienia komory spalania.  Ważne jest aby jej przekrój poziomy nie był mniejszy niż 1/10 powierzchni w portalu. Z gardzielą wiąże się jeszcze jedna ważna wielkość. Odległość między sklepieniem portalu a górną krawędzią gardzieli powinna zawierać się w granicach 25-30cm. Dno i ściany paleniska możemy wylepić płytkami szamotowymi spojonymi gliną z dodatkiem soli.  

Wędzarnia. 
Przestrzeń powyżej paleniska a poniżej komina którą nazywa się komorą dymową, będzie pełniła u nas rolę wędzarni. Budujemy ją podobnie jak i komin - z bloczków betonowych lub ceramicznych (cegieł). Komora wędzarnicza powinna być, możliwie, wysoka. Im będzie ona wyższa tym dym dochodzący do wędzonych wyrobów będzie zimniejszy. Dostęp do niej powinny umożliwiać drzwiczki metalowe o takiej samej wysokości jak komora wędzarnicza. Chodzi tu o swobodny dostęp zarówno do sklepienia wędzarni jak i do jej dna. W czasie murowania zwieńczenia wędzarni, możemy przygotować  specjalne progi na których będą wspierały się kije wędzarnicze.

Komin. 
Pozostał nam już tylko komin. Budujemy go w formie przewężającej się. W miejscu łączenia z wędzarnią, będzie miał od niej uzależniony kształt i wielkość. W najwyższym miejscu, jego przekrój będzie zależny od grubości zastosowanego budulca oraz od wcześniej obliczonego kanału dymowego. Wnętrza komina, podobnie jak wędzarni - nie tynkujemy. Wznosząc komin, warto zastosować kilka kamieni, nawiązując nimi do materiału z jakiego wybudowano komorę spalania. Aby poprawić ciąg w kanale dymowym, z uwagi na jego małą wysokość czynną, możemy zastosować odchylacz, przez bieglejszych w mowie i piśmie zwany deflektorem. Zasadę działania przedstawia rysunek. Należy zwrócić uwagę, aby otwory odchylacza umieścić od strony najczęściej wiejących wiatrów.  Całą budowlę tynkujemy z zewnątrz i malujemy np. na kolor biały. Ze względu na bezpieczeństwo przeciwpożarowe, należy pamiętać aby kanał dymowy nie przebiegał bliżej niż 30 cm od konstrukcji drewnianych.

Użytkowanie
Aby ułatwić dostęp powietrza do palonego drewna, wstawiamy do komory spalania ruszt metalowy, który swoim charakterem powinien nawiązywać do całości obiektu. 
Kominek nie powinien być wykorzystywany do spalania jednorazowo dużych ilości materiału. Może to doprowadzić do nadmiernego nagrzania się konstrukcji co pociągnie za sobą pojawienie się pęknięć na budowli.  Materiał do palenia powinien być przechowywany pod zadaszeniem. W opisywanej konstrukcji przewidziano takie miejsce powyżej paleniska, z prawej strony.

Wędzenie
Minęły już bezpowrotnie czasy, kiedy to wędzenie wykonywano w celu nadania żywności odpowiedniej trwałości. Obecnie, w warunkach domowych, dysponujemy już lepszymi sposobami np.: chłodzeniem i zamrażaniem. Zresztą, wędzenie nie jest najzdrowszym sposobem utrwalania żywności. Związki smoliste występujące w dymie mogą być przyczyną chorób nowotworowych. Jeżeli więc decydujemy się obecnie na wędzenie, a czynimy to ze względów smakowych, powinniśmy czynić to krótko. Dojrzałość konsumpcyjną osiągniemy przez podniesienie temperatury dymu a nie przez wydłużenie wędzenia w dymie chłodnym.
Takie warunki wystąpią w naszej wędzarni. 
Aby osiągnąć dużą gęstość dymu portal przysłaniamy płytą, która utrudni dostęp powietrza do spalanego materiału. W takim przypadku tlen do paleniska będzie dostawał się nieszczelnościami pomiędzy płytą a obudową portalu, a jego ilość będzie zależała od dokładności wykonania tegoż. Wędzoną żywność wieszamy w najwyższej części komory wędzarniczej stosując możliwie krótkie sznurki. Aby uniknąć spalenia się wędzonki w przypadku zerwania się ze sznurka, powyżej dna komory układamy drucianą siatkę. Do wędzenia stosujemy drewno drzew liściastych dodając nieco
roślin aromatycznych.

Materiały
Komora spalania może być zbudowana z dowolnego materiału ognioodpornego. Dobrze będzie wyglądał w takim zastosowaniu kamień. Najlepiej, jeżeli będzie to materiał miejscowy. W zależności od naturalnego jego występowania może to być granit, piaskowiec, czy jak na Mazurach, ociosane otoczaki. Do wykonania zwieńczenia portalu warto zastosować materiał rozbiórkowy pozyskany z obiektów wznoszonych z kamienia. Tzw. zwornik tj. kamień ze szczytu portalu moze mieć wymyślniejszą formę.
Jako wykładzina komory spalania mogą być zastosowane płytki szamotowe spajane zaprawą szamotową lub gliną wymieszaną z solą w stosunku 8:1.

  do góry stat4u    powrót


01.10.02